Tuinarchitect of tuinontwerper?

Wat zijn de verschillen tussen een tuinarchitect en een tuinontwerper? Hoe komt een goede tuin tot stand? Wat voor tuin wilt u en wat is uw budget om uw droomtuin te realiseren? Wie kan daarvoor een goed tuinontwerp maken? En wat is dat, een goed tuinontwerp? 

Dat is volgens mij de hamvraag: wat is een goed tuinontwerp? Welke criteria zijn er om een plan te toetsen en wat wilt voor tuin wilt u? Een landschappelijke tuin? Een romantische tuin? Een design- of juist een natuurlijke tuin? Een gezinstuin, relax- of juist een hobbytuin? Enkele voorbeelden kunt u bekijken in ons portfolio.

En wat kost een nieuwe tuin? Hierbij enkele toetsingscriteria om u te helpen.

In de wereld van tuinen is het er een wildgroei van vooral hoveniers en tuinontwerpers, daar hoef je geen opleiding voor te hebben gehad. Daarnaast zijn er ook nog tuin- en landschapsontwerpers hebben minimaal een HBO opleiding.  Tuin- en landschapsarchitect is (gelukkig) een beschermde titel en deze hebben een opleiding genoten op academisch niveau. Ik zal u eerst uitleggen wat zijn de verschillen en overeenkomsten zijn.

Hovenier

Om jezelf hovenier te noemen hoef je geen beroepsopleiding te hebben gevolgd. De meeste hoveniers hebben daarentegen wel een vakgerichte vmbo of mbo opleiding gevolgd. Hoveniers zijn gespecialiseerd in het realiseren, en beheren van tuinen en terreinen. Er zijn in Nederland ca. 11.000 'hoveniersbedrijven'. Dat zijn er meer dan er supermarkten zijn! De meeste zijn eenmans bedrijven. Van deze groep zijn er een 3000-3500 die vrijwel dagelijks met tuinen bezig zijn.

De Tuinregisseurs werkt alleen met geselecteerde/erkende lokale hoveniers om de vervaardigde tuinontwerpen te realiseren. Daarnaast worden De Tuinregisseurs vaak door hoveniersbedrijven ingezet om te zorgen voor een goed gesprek en een passend en verrassend tuinontwerp.

Tuinontwerper

Volgens de LOI wordt je tuinontwerper binnen 14 maanden door thuis te studeren. In deze beroepsgroep zitten ook de nodige woningstylisten die zich bezig houden met het ontwerpen/stylen van de tuin. Er is geen echte studie/dagopleiding die je opleid tot tuinontwerper. Er zijn wel cursussen die zorgen voor verdieping van het vak. De overeenkomst is dat het vaak mensen zijn die een passie voor tuinen hebben. Dit is vaak zelf aangeleerd, oftewel talent en een autodidactische instelling. De ervaring en kennis van hoe het te maken en dit eventueel deskundig te begeleiden ontbreekt veelal.

Tuin- en landschapsontwerper

Deze beroepsgroep heeft minimaal een HBO opleiding gedaan in Nederland of daarbuiten. In Nederland zijn slechts 2 HBO opleidingen die je opleiden tot tuin- en landschapsontwerper. Nu is een tuin ontwerpen een heel ander schaalniveau dan een landschap. Een tuin wordt ontworpen van binnen naar buiten en de landschapsontwerper ontwerpt meer van buiten naar binnen (landschap-stadsrand-de wijk/de buurt/de straat/de tuin).

Van een HBO opgeleide ontwerper mag je verwachten dat hij/zij goed kan analyseren en dat er een goed ontwerp wordt gemaakt. Maar ook hier geldt dat de ene daar meer talent voor heeft dan de ander. De ene is meer onderzoekend ingesteld en de ander heeft meer een kunstzinnige en filosofische instelling.

Tuin- en landschapsarchitect

Tuinarchitect is een beschermde titel welke door een academische opleiding of praktijkervaring met staatsexamen kan worden verkregen. Alleen binnen de academische opleidingen wordt er weinig of geen aandacht besteed aan particuliere tuinen en plantenkennis. Afhankelijk van welke academie of universiteit wordt er meer of minder aan de kunstzinnige uiting gedaan.

Een landschapsarchitect wordt niet opgeleid in het herkennen en toepassen van soorten bolletjes, terrastegels en andere details. Deze gaan vaak meer voor de visie, de concepten en de grote (bestuurlijke)lijnen. De landschapsarchitect houdt zich vooral bezig met het (stedelijke)landschap.

De visies en concepten worden veelal uitgewerkt door de meer praktisch ingestelde HBO´er. Ook de kennis hoe iets (technisch) te maken ontbreekt vaak, hiervoor worden vaak weer specialisten ingezet, evenals voor het maken van beplantingsplannen. Helaas zijn er nog steeds mensen die zich tuinarchitect of landschapsarchitect noemen maar het niet zijn. Om je zo te mogen noemen moet je ingeschreven staan in het architectenregister, klik hier om te checken.

Toetsingscriteria voor een goed tuinontwerp

1. De tuin moet functioneren, dat is in mijn optiek nummer 1. Maar wat is goed functioneren? Voorbeeld: als u uw tuin goed vanuit de woning wil kunnen beleven is het dan goed dat uw tuinmeubelen voor het raam staan? Eerst zicht op de tuinmeubelen of eerst zicht op bloemen, planten, vlinders en vogels? 
2. De tuin moet voldoen aan de eisen en wensen van de opdrachtgever. Maar wat zijn die eisen en wensen? Hoe worden deze achterhaald? Worden er de juiste vragen gesteld? Wordt gegeven waar om gevraagd wordt of waar behoefte aan is? Dit is vaak een groot verschil, het gaat dan om de vraag achter de vraag. De inzet van gesprekstechniek en de juiste vragen helpen u als opdrachtgever om uw bewustwordingsproces te stimuleren.
3. Er moet rekening gehouden worden met de onderhoudsintensiteit en/of kosten. Een hoog investeringsbudget heeft veelal tot gevolg dat het onderhoudsbudget aanzienlijk lager kan zijn. Hiervoor is kennis en ervaring nodig van bodem en beplantingen. Daarnaast ook vab onderhoudshandelingen en -kosten. Naast het onderhoudsbudget is het benodigde investeringsbudget natuurlijk ook van belang.
4. De tuin dient aan te sluiten op zijn omgeving, de context. Dit kan zijn de woning en het interieur, de buren, buurt en/of het landschap. Sommige ontwerpers zijn sterk conceptueel en werken altijd vanuit hetzelfde concept en trekken zich minder aan van landschap e.d. dat kan ook. In Nederland wordt je als ontwerper/architect opgeleid dat ontwerpen plaats dient te vinden vanuit de context. In de buitenlandse opleidingen is dat soms niet aan de orde, daarom ook Dutch Design. Dat houdt in dat je als ontwerper/architect het nodige onderzoek moet doen naar locatie- en omgevingsfactoren voordat je aan de slag gaat.
5. Duurzaam! Een tuin wordt niet ontworpen voor 3 - 5 jaar maar voor tientallen jaren. Planten moeten groeien en zich ontwikkelen. Ik vind het leuk als we bij tuinen komen die ik 30 jaar geleden heb ontworpen en gerealiseerd en er is weinig of niets veranderd.
6. Een goed tuinontwerp is ook de juiste materialen kiezen die het ontwerp, de visie, het concept en  gekozen sfeer ondersteunen. Dit geldt zowel voor bouwmaterialen als voor beplanting. Dit vergt veel materialenkennis.
7. Een goed tuinontwerp heeft een bepaalde mate van kunstzinnigheid. De ene vormgever is de andere niet. Kunstzinnigheid is een breed begrip. Er zijn tuinarchitecten en tuinontwerpers die een hoge mate van kunstzinnigheid in hun tuinontwerp brengen. Wat wij belangrijk vinden dat het tuinontwerp het oog streelt, geraffineerd of juist in your face. Stoer of juist romantisch. In harmonie met het gebouw of juist in contrast met de architectuur van het gebouw. Bovenal wat spreekt u aan? Kleurrijk of liever ingetogen?

Toegevoegde waarde tuinarchitect

In mijn optiek ben je pas na 10 jaar in de praktijk werken enigszins een vakman of -vrouw. Of dit nu hovenier is, tuinontwerper of tuinarchitect. Voor tuinen ontwerpen en aanleggen geldt 1 ding, ervaring. De bekende tuinarchitecten waren bij hun bekendheid veelal (ruim) boven de 40 en hadden vaak al tientallen jaren ervaring als tuinarchitect. Want we leren door te doen en te kijken, zeker als tuinarchitect. Ik mag dit geweldige vak nu ruim 40 jaar doen en leer nog bij ieder ontwerp en bij iedere tuin- en terrein aanleg.

Als ik een beplantingsplan ontwerp en als er na 1-2 jaar blijkt de plant(en) het niet te doen op die plek (samen met die andere planten in zijn buurt), dan gaan we over naar een oplossing, dezelfde of een andere plant. In het 3e en 4e jaar beoordelen we het weer en het blijkt dat het nu wel goed gaat. Dus om een plantencombinatie te kunnen beoordelen onder die specifieke groeiomstandigheden ben ik 3-4 jaar verder. Met heesters en bomen duurt dat nog langer en praat je al gauw 5-10 jaar. Mijn talent, opleidingen en ervaring zijn de toegevoegde waarden voor u als opdrachtgever.

Naast gedegen kennis en ervaring met beplanting is kennis en ervaring nodig met technische oplossingen, bouwmaterialen en hoe deze te verwerken.

Kunst en tuinarchitectuur

Tuinen ontwerpen valt nog steeds onder de categorie tuinKunst. Nu heeft de ene tuinontwerper/tuinarchitect meer kunstzinnigheid dan de ander. Als u deze component ook belangrijk vind is het een kwestie van kijken, vergelijken en selecteren. Selecteer niet alleen op basis van portfolio, maar ga het gesprek aan. Want uw tuin zit, als het goed is, niet in mijn portfolio. Iedere tuin is uniek omdat iedere opdrachtgever uniek is.

Kosten tuinontwerp

De investering in een tuinontwerp en een goede planuitwerking en begeleiding verdienen zich altijd terug. Daarnaast zijn deze kosten in vergelijk met de uitvoeringskosten minimaal. Een goed tuinontwerp is het fundament voor uw nieuwe tuin. Bezuinigen op ontwerpkosten is als bezuinigen op het fundament van een woning.

Hoe komt een goed tuinontwerp tot stand?

De basis voor een goede tuin is een goed tuinontwerp. Maar wat is de basis voor een goed tuinontwerp?

De basis voor een goed tuinontwerp is het gesprek.

Worden de juiste vragen gesteld. Wordt er gezocht naar de vraag/behoefte achter de vraag? Als de verkeerde vragen worden gesteld dan worden er de verkeerde antwoorden gegeven. Bij verkeerde antwoorden is de kans dat er een verkeerd tuinontwerp wordt gemaakt redelijk groot.

Alles begint met een gesprek, er moet ook een 'klik' zijn tussen u en diegene die uw tuin gaat ontwerpen en realiseren. Want een tuin zegt iets over u zelf, het is een expressiemiddel van u. De tuinarchitect of tuinontwerper moet u begrijpen en aanvoelen en dit ruimtelijk kunnen vertalen. Dat vereist kennis, kunde en ervaring, veel ervaring.

Wilt u meer weten of een afspraak maken? U kunt me elke werkdag tussen 09:00 en 17:00 uur bellen mijn persoonlijke nummer is 06 - 53 250 362, ik sta u graag te woord. Als u mij mailt reageer ik binnen 2 werkdagen.

Graag tot horens en/of ziens,

ing. Alexander Bijl
tuin- en landschapsontwerper